Stomatologia Wcisło http://stomatologia-wcislo.pl

Choć ubytki zwykle występują częściej wśród dzieci, osoby dorosłe także są narażone na próchnicę. Wyróżnia się następujące rodzaje ubytków:

ubytki koronowe — najczęstszy typ, występujący zarówno u dzieci, jak i u dorosłych; ubytki koronowe są zazwyczaj zlokalizowane na powierzchniach żujących lub pomiędzy zębami.

ubytki korzeniowe — wraz z wiekiem dziąsła cofają się, częściowo odsłaniając korzenie zębów. Ze względu na to, że korzenie zębów nie są pokryte szkliwem, są one szczególnie narażone na próchnicę.

próchnica nawracająca — ogniska próchnicy mogą powstawać wokół istniejących wypełnień i koron. Jest to spowodowane tym, że w okolicach tych występuje tendencja do akumulacji płytki nazębnej, co w efekcie prowadzi do próchnicy.

Dorośli są szczególnie narażeni na ubytki, jeżeli występuje u nich suchość w jamie ustnej — choroba spowodowana niedostatecznym wydzielaniem śliny.

Suchość w jamie ustnej może być spowodowana innymi chorobami, leczeniem, radioterapią i chemioterapią; w zależności od przyczyny może ona być chwilowa (trwająca dni lub miesiące) bądź trwała.

Ubytki są bardzo poważnym zagrożeniem. Nieleczona zmiana próchnicza może zniszczyć ząb i zabić delikatne nerwy w jego środku, co może prowadzić do wytworzenia się ropnia — obszaru zakażenia przy wierzchołku korzenia.

Gdy powstanie już ropień, może on być leczony jedynie metodą kanałową, przez zabieg chirurgiczny lub przez ekstrakcję zęba.

Po czym poznać, czy występują ubytki?

Tylko dentysta może stwierdzić z całą pewnością, czy w uzębieniu występują zmiany próchnicze. Jest to spowodowane tym, że ubytki rozwijają się pod powierzchnią zęba, gdzie nie są one widoczne.

Podczas spożywania pokarmów, które zawierają węglowodany (cukry i skrobie), składniki te są zużywane przez bakterie w płytce nazębnej, na skutek czego wytwarzane są kwasy, które niszczą zęby.

Ubytki najczęściej rozwijają się w zagłębieniach na powierzchniach żujących zębów trzonowych, pomiędzy zębami, a także w pobliżu linii dziąseł. Jednak niezależnie od miejsca występowania najlepszym sposobem ich wykrycia i leczenia we wczesnym stadium są regularne wizyty kontrolne u dentysty.

W jaki sposób można zapobiec zmianom próchniczym?

• Należy szczotkować zęby co najmniej dwa razy dziennie i czyścić je nicią chirurgiczną w celu usunięcia płytki nazębnej spomiędzy zębów i spod linii dziąseł
• Należy regularnie zgłaszać się na wizyty kontrolne do dentysty. Profilaktyka pozwala uniknąć nowych problemów oraz zapobiec temu, że małe problemy staną się dużymi
• Należy przestrzegać zrównoważonej diety i ograniczać spożycie produktów bogatych w skrobię i cukry. Przy spożywaniu tego typu pokarmów należy starać się dołączać je do głównych posiłków, a nie spożywać ich w postaci przekąsek, aby ograniczyć do minimum czas narażenia zębów na działanie kwasów.
• Należy stosować produkty dentystyczne, w tym pasty do zębów, zawierające fluor.
• Należy upewnić się, czy spożywana przez dziecko woda zawiera fluor. Jeżeli spożywana woda nie zawiera fluoru, dentysta lub pediatra może przepisać codzienną suplementację fluoru.

Jak mogę sprawdzić, czy występuje u mnie płytka nazębna?

Płytka nazębna pojawia się u każdego, gdyż w jamie ustnej przez cały czas gromadzą się bakterie. Bakterie rozwijają się dzięki cząsteczkom zawartym w pożywieniu oraz ślinie. Płytka nazębna prowadzi do ubytków w tkance zęba, ponieważ powstałe w niej kwasy po posiłku atakują zęby.

Skutkiem takich wielokrotnych ataków może być uszkodzenie szkliwa i powstanie ubytków. Ponadto nieusuwana płytka bakteryjna może podrażniać dziąsła wokół zębów i w ten sposób być przyczyną stanu zapalnego dziąseł (zaczerwienienie, obrzęk i krwawienie dziąseł), chorób przyzębia i braków zębowych.

Zapobieganie powstawaniu płytki nazębnej jest łatwe przy zachowaniu odpowiedniej dbałości.

Należy pamiętać o:

• dokładnym szczotkowaniu zębów co najmniej 2 razy dziennie w celu oczyszczenia płytki nazębnej ze wszystkich powierzchni zębów
• codziennym stosowaniu nici dentystycznej w celu usunięcia płytki nazębnej z miejsc pomiędzy zębami i poniżej linii dziąseł, do których nie dociera szczoteczka do zębów
• ograniczeniu spożywania pokarmów bogatych w cukier lub skrobię, zwłaszcza lepkich przekąsek
• regularnych wizytach u stomatologa w celu wykonania profesjonalnych zabiegów oczyszczania zębów i badań dentystycznych

Kamień nazębny zapewnia dodatkowe miejsce do tworzenia się płytki bakteryjnej i tworzy na zębach znacznie bardziej lepką powierzchnię, co może prowadzić do poważniejszych problemów, w tym ubytków zębów i chorób dziąseł.

Kamień nazębny stanowi nie tylko zagrożenie dla zębów i dziąseł, ale także problem natury kosmetycznej. Charakteryzuje się on większą porowatością, wskutek czego łatwo pokrywa się plamami.

Tak więc osoby, które często piją kawę lub herbatę albo palą papierosy, powinny zwracać szczególną uwagę na zapobieganie powstawaniu kamienia nazębnego.

W odróżnieniu od płytki nazębnej, która jest bezbarwną warstwą bakterii, kamień nazębny jest widocznym dla oka mineralnym osadem tworzącym się powyżej linii dziąseł. Najbardziej powszechną oznaką kamienia nazębnego jest żółty lub brązowy kolor zębów bądź dziąseł.

Jedynym sposobem na stwierdzenie gromadzenia się kamienia i jego usunięcie jest wizyta u stomatologa.

Jak mogę zapobiec tworzeniu się kamienia nazębnego?

Ograniczenie powstawania płytki bakteryjnej i kamienia nazębnego wymaga odpowiedniego czyszczenia zębów, zwłaszcza przy użyciu szczoteczki skutecznie usuwającej płytkę nazębną oraz stosowania nici dentystycznej.

Kamień nazębny może usunąć jedynie dentysta lub higienista w procesie tak zwanego skalingu. Dentysta lub higienista korzysta wówczas ze specjalnych przyrządów w celu usunięcia kamienia z zębów zarówno powyżej, jak i poniżej linii dziąseł.

Jeżeli płytka nazębna nie jest usuwana przez szczotkowanie i czyszczenie nicią dentystyczną, może ona nawarstwiać się, a bakterie niszczą nie tylko dziąsła i zęby, lecz w końcu także tkankę dziąseł i kość, która stanowi podporę dla zębów. Może to spowodować ich obluzowanie, wypadanie lub konieczność usunięcia zębów przez dentystę.

Istnieją trzy etapy choroby dziąseł:

Zapalenie dziąseł: Najwcześniejszy etap choroby dziąseł to stan zapalny dziąseł spowodowany tworzeniem się płytki nazębnej w linii dziąseł. Jeżeli nie usuwa się płytki nazębnej przez codzienne szczotkowanie i czyszczenie zębów nicią dentystyczną, bakterie w płytce wytwarzają toksyny (trucizny), które mogą podrażniać tkankę dziąsła, powodując zapalenie dziąseł.

Podczas szczotkowania i czyszczenia nicią dentystyczną można zauważyć niewielkie krwawienie. Na tym wczesnym etapie choroby dziąseł uszkodzenia można cofnąć, gdyż kość i tkanka łączna, które utrzymują zęby na miejscu, nie są jeszcze objęte procesem chorobowym.

Zapalenie ozębnej: Na tym etapie dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia podpierającej kości i włókien, które utrzymują zęby na miejscu. Pod linią dziąseł może zacząć tworzyć się kieszonka, do której trafiają fragmenty pokarmu i płytka nazębna.

Odpowiednie leczenie stomatologiczne i intensywna higiena domowa zazwyczaj umożliwia uniknięcie dalszych uszkodzeń.

Zaawansowane zapalenie ozębnej: Na tym końcowym etapie choroby dziąseł włókna i kość stanowiące podporę dla zębów ulegają zniszczeniu, co może powodować przesuwanie się lub obluzowanie zębów. Może to mieć wpływ na zgryz; czasem nawet agresywne leczenie bywa nieskuteczne i konieczne jest usunięcie zębów.

Choroba dziąseł może wystąpić w każdym wieku, lecz najczęściej występuje ona u osób dorosłych. Jeżeli zostanie ona wykryta na wczesnym etapie, uszkodzenie dziąseł może być odwracalne – dlatego należy skonsultować się z dentystą w przypadku zauważenia jakiegokolwiek z następujących objawów:

• zaczerwienione, obrzęknięte lub bolesne dziąsła
• dziąsła krwawią podczas szczotkowania i czyszczenia nicią dentystyczną
• zęby wyglądają na dłuższe na skutek cofnięcia się dziąseł
• dziąsła oddzielają się od zębów, tworząc kieszonkę
• zmiany wzajemnego dopasowania zębów podczas gryzienia
• ropa wydostająca się spomiędzy zębów i dziąseł
• stale obecny cuchnący oddech lub nieprzyjemny smak w ustach

Na wczesnym etapie choroba dziąseł zazwyczaj jest odwracalna dzięki prawidłowemu szczotkowaniu zębów oraz ich czyszczeniu nicią dentystyczną. Prawidłowa higiena jamy ustnej zapobiega narastaniu płytki nazębnej.

Profesjonalne oczyszczenie zębów przez dentystę lub higienistę jest jedynym sposobem na usunięcie płytki nazębnej, która nawarstwiła się i stwardniała w postaci kamienia nazębnego. Dentysta lub higienista oczyści zęby, usuwając kamień nazębny nad linią dziąseł oraz pod nią.

Jeżeli stan pacjenta jest poważniejszy, można wykonać zabieg polerowania korzeni. Zabieg ten pomaga wygładzić nieregularności korzeni zęba, co zmniejsza ryzyko gromadzenia się tam płytki nazębnej.

Dzięki regularnym kontrolom dentystycznym można leczyć chorobę dziąseł na wczesnym etapie, zanim doprowadzi ona do poważniejszego stanu. Jeżeli stan pacjenta jest poważniejszy, konieczne będzie leczenie w gabinecie dentystycznym.

Zapalenie dziąseł to początkowy i najłatwiejszy w leczeniu etap choroby dziąseł. Bezpośrednią jego przyczyną jest obecność płytki nazębnej. Płytka nazębna to miękka, lepka, bezbarwna warstwa bakterii (fachowo określana mianem filmu bakteryjnego), która bezustannie tworzy się na zębach i dziąsłach.

Jeżeli płytka nie jest usuwana codziennym szczotkowaniem i nitkowaniem zębów, wytwarza ona toksyny (trucizny), które mogą drażnić tkankę dziąseł, wywołując właśnie ich zapalenie. Uszkodzenia na tym wczesnym etapie choroby dziąseł są jeszcze odwracalne, gdyż tkanka kostna i łączna, które podtrzymują zęby w miejscu nie są jeszcze zajęte procesem chorobowym.

Nieleczone zapalenie dziąseł może jednak przejść w zapalenie przyzębia i spowodować trwałe uszkodzenie zębów, szczęki i żuchwy.

Skąd mam wiedzieć, czy mam zapalenie dziąseł?

Do klasycznych objawów zapalenia dziąseł zalicza się zaczerwienienie, obrzęk i bolesność uciskową dziąseł, które mogą krwawić podczas mycia zębów. Innym objawem choroby dziąseł jest odsłonięcie szyjek zębowych spowodowane przez cofnięcie się dziąseł.

Zęby mają wtedy wydłużony wygląd. Choroba dziąseł może powodować tworzenie się patologicznych kieszonek dziąsłowych pomiędzy zębami a dziąsłami, w których gromadzić się może płytka nazębna i resztki jedzenia. U niektórych osób może pojawiać się nawracający nieprzyjemny zapach z ust lub uczucie nieprzyjemnego smaku, nawet jeżeli ich choroba nie jest zaawansowana.

Kluczowe znaczenie ma odpowiednia higiena jamy ustnej. Oczyszczanie zębów u dentysty również odgrywa niebagatelną rolę, ponieważ po tym jak dojdzie do mineralizacji i nagromadzenia płytki, czyli kiedy wytworzy się kamień nazębny, tylko dentysta lub higienistka stomatologiczna mogą go usunąć.

Zapobiegać zapaleniu dziąseł można poprzez:

• odpowiednie szczotkowanie i nitkowanie zębów mające na celu usunięcie płytki nazębnej i resztek jedzenia, oraz kontrolowanie odkładania się kamienia nazębnego
• odpowiednie odżywianie się, dzięki czemu zapewnione jest dostarczanie składników odżywczych do kości szczęki i żuchwy oraz zębów
• unikanie palenia papierosów i innych postaci tytoniu
• regularne kontrole u dentysty

Podrażnienie i uszkodzenie jamy ustnej jest związane z obrzękiem lub bolesnością jamy ustnej, warg lub języka. Choć istnieje wiele rodzajów bóli i zmian w jamie ustnej, najczęstsze wśród nich są owrzodzenia, opryszczka, leukoplakia i pleśniawki. Zmiany te są omówione poniżej.

Jeżeli występują u Ciebie zmiany w obrębie jamy ustnej, nie jesteś osamotniony(a) — zmiany tego typu występują w którymś momencie u około jednej trzeciej wszystkich ludzi. Pomimo to, zmiany, podrażnienia i uszkodzenia w obrębie jamy ustnej mogą sprawiać dolegliwości bólowe, powodować niekorzystny efekt kosmetyczny, jak również mogą utrudniać jedzenie i mówienie.

Każda zmiana w jamie ustnej, która utrzymuje się przez tydzień lub dłużej, powinna zostać zbadana przez dentystę. W niektórych przypadkach może być zalecana biopsja (pobranie tkanki do badania) — zazwyczaj pozwala ona określić przyczynę, wykluczając poważne choroby, takie jak nowotwory i zakażenie wirusem HIV.

Po czym poznać, że w obrębie jamy ustnej występują zmiany chorobowe?

Następujące objawy mogą wskazywać na zmiany chorobowe w jamie ustnej:

• Owrzodzenia są niewielkimi, białawymi, obrzękłymi plamkami lub bolesnymi miejscami, otoczonymi strefą zaczerwienienia. Choć owrzodzenia jamy ustnej nie są zakaźne, to jednak często są one mylone ze zmianami opryszczkowymi, które są powodowane przez wirusa opryszczki i są zakaźne. Warto pamiętać, że owrzodzenia występują wewnątrz jamy ustnej, podczas gdy opryszczka zazwyczaj pojawia się na zewnątrz ust. Owrzodzenia mogą nawracać i mogą być małe, duże lub opryszczkowate (wielokrotne, w grupach lub skupiskach).
  Owrzodzenia jamy ustnej występują często i zdarza się, że nawracają. Choć ich dokładna przyczyna nie jest do końca wyjaśniona, niektórzy eksperci uważają, że w mechanizmie ich powstawania mogą uczestniczyć problemy dotyczące układu odpornościowego, bakterie lub wirusy.
  Do wystąpienia tego typu zmian mogą także predysponować czynniki takie jak stres, uraz, alergie, palenie tytoniu, niedobory żelaza lub innych witamin, jak również czynniki dziedziczne.
• Zmiany opryszczkowe, czasem określane także jako herpes simplex, mają postać grup bolesnych, wypełnionych płynem pęcherzyków wokół warg, a czasem także pod nosem lub w okolicy podbródka. Opryszczka jest zazwyczaj spowodowana przez określony typ wirusa, zwanego wirusem opryszczki, zmiany te są bardzo zakaźne. Pierwsze zakażenie zazwyczaj występuje u dzieci i czasem ma przebieg bezobjawowy; bywa ono mylone z przeziębieniem lub grypą. Gdy osoba ulegnie zakażeniu, wirus pozostaje w organizmie, od czasu do czasu powodując nawrót objawów. Jednak u niektórych osób wirus pozostaje nieaktywny.
• Leukoplakia wygląda jak grube płytki o białawym zabarwieniu na wewnętrznych stronach policzków, dziąsłach lub języku. Często jest ona związana z paleniem tytoniu lub jego używaniem w postaci bezdymowej, choć istnieją także inne przyczyny, takie jak źle dopasowane protezy, ułamane zęby oraz przygryzanie własnego policzka. Z uwagi na to, że około 5% przypadków leukoplakii przechodzi w zmiany nowotworowe, dentysta może wykonać biopsję. Leukoplakia często ustępuje po zaprzestaniu używania tytoniu.
• Kandydoza — pleśniawki jamy ustnej — jest najczęstszym zakażeniem grzybiczym powodowanym przez Candida albicans (drożdże). Ma ona wygląd kremowych, żółtobiałych lub czerwonych plam, które występują na wilgotnych powierzchniach w jamie ustnej. Tkanki pod tymi plamami mogą być bolesne. Pleśniawki występują najczęściej u osób używających protez zębowych, u noworodków, u osób osłabionych chorobą oraz osób, których układ odpornościowy nie działa prawidłowo. Szczególnie narażone są także osoby, u których występuje suchość w jamie ustnej lub które są w trakcie antybiotykoterapii lub wkrótce po jej zakończeniu.

Leczenie różni się w zależności od rodzaju choroby. W przypadku opisanych powyżej najczęstszych podrażnień i dolegliwości ze strony jamy ustnej stosuje się następujące leczenie:

• Owrzodzenia — owrzodzenia jamy ustnej zazwyczaj ustępują samoistnie po 7–10 dniach, choć często zdarzają się nawroty. Chwilową ulgę mogą przynieść dostępne bez recepty maści do stosowania miejscowego oraz leki przeciwbólowe. Przemywanie jamy ustnej roztworem przeciwbakteryjnym może pomóc w zmniejszeniu stanu zapalnego. Czasem przepisywane są antybiotyki w celu ograniczenia wtórnych zakażeń.
• Opryszczka — pęcherzyki zazwyczaj znikają w czasie około jednego tygodnia. Ze względu na to, że nie istnieje leczenie zakażeń wirusem opryszczki, pęcherze mogą pojawić się ponownie w okresie niestabilności emocjonalnej, po ekspozycji na słońce, w przypadku alergii lub gorączki. Chwilową ulgę mogą przynieść dostępne bez recepty miejscowe środki przeciwbólowe. Dostępne na receptę leki przeciwwirusowe mogą ograniczyć częstość występowania tego typu zakażeń — zapytaj o nie swojego dentystę lub lekarza.
• Leukoplakia — leczenie rozpoczyna się od eliminacji czynników powodujących zmiany. U niektórych pacjentów oznacza to rezygnację z palenia tytoniu. W przypadku innych osób oznacza to usunięcie źle dopasowanych protez i zastąpienie ich nowymi, odpowiednio dopasowanymi. Dentysta będzie monitorował stan zdrowia pacjenta, badając zmianę w odstępach co trzy do sześciu miesięcy, w zależności od typu, położenia i rozmiaru zmian.
• Kandydoza — leczenie polega na kontrolowaniu warunków powodujących wystąpienie zakażenia. Dla uniknięcia problemów spowodowanych przez protezy ważne jest ich czyszczenie. Może być pomocne wyjmowanie protez na noc. Jeżeli przyczynę stanowią antybiotyki lub doustne środki antykoncepcyjne, pomocne może być zredukowanie ich dawki lub zmiana schematu leczenia. W przypadku suchości w jamie ustnej dostępne są preparaty zastępujące ślinę.
  Gdy nie można uniknąć lub wyleczyć przyczyny występowania pleśniawek, wówczas można stosować leki przeciwgrzybicze. Duże znaczenie ma prawidłowa higiena jamy ustnej

Oddziaływanie na nie ciepła, zimna lub ucisku objawia się bólem.

Lekceważenie nadwrażliwości zębów może być przyczyną innych problemów zdrowotnych jamy ustnej. Dzieje się tak zwłaszcza wówczas, gdy – ze względu na ból – człowiek szczotkuje zęby niestarannie i krótko, zwiększając ryzyko rozwoju próchnicy zębów i choroby dziąseł.

Jak mogę sprawdzić, czy mam nadwrażliwe zęby?

Jeżeli kiedykolwiek odczuwałeś w zębach uczucie bólu po spożyciu gorących lub zimnych pokarmów i napojów, było to oznaką nadwrażliwości zębów. Ale nie jesteś w tym osamotniony. Jest to stan, który występuje u co czwartej osoby dorosłej i z upływem czasu pojawia się i zanika.

Po pierwsze, należy zgłosić się do stomatologa lub higienisty.

Zazwyczaj nadwrażliwość zęba można skutecznie wyleczyć. Stomatolog może przepisać fluorkowy żel do nakładania na zęby lub płukankę fluorkową. Można także stosować pasty do zębów o niskiej zawartości środka ściernego, specjalnie przeznaczone dla zębów nadwrażliwych.

Zapytaj stomatologa, jakie produkty łagodzące nadwrażliwość zębów będą odpowiednie w Twoim przypadku.

Pamiętaj o myciu zębów we właściwy sposób, gdyż w przeciwnym razie powierzchnia Twoich zębów może ulec starciu, co spowoduje ich nadwrażliwość. Przyczyną starcia (utraty) powierzchni zębów może być także zbyt energiczne szczotkowanie, klamra protezy częściowej oraz aparaty korekcyjne.

Halitosis znaczy po prostu nieświeży oddech i jest problemem, który w pewnym okresie dotyka wielu osób. Szacuje się, że 40% wszystkich ludzi w którymś momencie życia ma problemy z chronicznym nieświeżym oddechem.

Nieświeży oddech może mieć wiele przyczyn, na przykład:

• Niewłaściwa higiena jamy ustnej (nieodpowiednie szczotkowanie i nitkowanie zębów)
• Choroba dziąseł
• Spożywanie niektórych pokarmów, takich jak cebula i czosnek
• Używanie produktów tytoniowych i spożywanie alkoholu
• Suchość jamy ustnej (spowodowana zażywaniem niektórych leków, zaburzeniami zdrowia oraz zmniejszoną ilością śliny podczas snu – stąd określenie „poranny oddech”)
• Choroby ogólnoustrojowe, takie jak nowotwory, cukrzyca, zaburzenia w funkcjonowaniu wątroby i nerek

Jednym ze sposobów na sprawdzenie, czy ma się nieświeży oddech jest zakrycie dłonią ust i nosa, a następnie zrobienie wydechu i powąchanie dłoni. Możesz także poprosić zaufaną osobę, aby powiedziała, czy Twój oddech ma nieprzyjemny zapach.

Pamiętaj, że u wielu ludzi występuje tzw. „poranny oddech” – jest on skutkiem mniejszej produkcji ilości śliny w czasie snu, co umożliwia gnicie kwasów i resztek pokarmowych w jamie ustnej. W większości przypadków porannego oddechu można się pozbyć dzięki dokładnemu szczotkowaniu i nitkowaniu zębów przed snem oraz szczotkowaniu zębów i języka tuż po porannym wstaniu z łóżka.

Oprócz unikania pokarmów przyczyniających się do nieprzyjemnego zapachu z ust, ryzyko jego powstania można zmniejszyć poprzez:

• Dokładne szczotkowanie zębów 2 razy dziennie i codzienne stosowanie nici dentystycznej w celu usunięcia płytki nazębnej i resztek pokarmowych. W zwalczaniu nieświeżego oddechu pomaga także szczotkowanie języka.
• Zdejmowanie każdej nocy protezy zębowej i jej dokładne wyczyszczenie przed ponownym założeniem następnego ranka.
• Odbywanie regularnych wizyt kontrolnych u stomatologa oraz czyszczenia zębów i dziąseł.

W przypadku trwałego nieświeżego oddechu, który nie ustępuje po szczotkowaniu i nitkowaniu zębów, umów się na dokładne badanie zębów u stomatologa, ponieważ taka sytuacja może być oznaką poważniejszego problemu.

Jedynie stomatolog jest w stanie stwierdzić, czy potencjalną przyczyną Twojego nieświeżego oddechu jest choroba dziąseł, suchość jamy ustnej czy zbyt duża warstwa płytki nazębnej.

DSSŻ, czyli dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego, oznacza nieprawidłowe działanie przegubu łączącego szczękę górną i dolną. Przegub ten jest jednym z najbardziej złożonych stawów w organizmie; jest on odpowiedzialny za poruszanie żuchwą do przodu, do tyłu oraz na boki.

Każdy problem uniemożliwiający prawidłowe działanie tego złożonego systemu mięśni, więzadeł, krążków stawowych i kości jest określany jako DSSŻ. Częstym objawem DSSŻ jest przeskakiwanie lub „trzaskanie” żuchwy, bądź nawet jej chwilowe unieruchamianie. Często nie jest możliwe dokładne określenie przyczyny tego zaburzenia.

Jakie są objawy DSSŻ?

Zespół DSSŻ może przejawiać się wieloma różnymi objawami. Często trudno jest określić z całą pewnością, czy u pacjenta występuje DSSŻ, gdyż poszczególne objawy mogą także występować w innych schorzeniach.

Dentysta może pomóc w postawieniu prawidłowego rozpoznania, dokładnie sprawdzając stan zdrowia i uzębienia, przeprowadzając badanie kliniczne i wykonując odpowiednie badania rentgenowskie.

Do najczęstszych objawów DSSŻ należą:

• bóle głowy (często przypominające migrenę), bóle uszu oraz ból i ucisk za oczami
• odgłos trzaskania lub pękania przy otwieraniu lub zamykaniu ust
• ból przy ziewaniu, szerokim otwieraniu ust lub przeżuwaniu
• „utykanie”, blokowanie lub wypadanie żuchwy
• bolesność mięśni żuchwy
• nagła zmiana wzajemnego ułożenia zębów górnych i dolnych

Ze względu na to, że nie istnieje jedna metoda leczenia DSSŻ, dostępnych jest wiele różnych metod, które mogą znacznie zmniejszać nasilenie objawów.

Dentysta może zalecić stosowanie jednej lub więcej spośród następujących metod:

• Próba wyeliminowania skurczów i bólów mięśni poprzez zastosowanie wilgotnego ciepła lub przyjmowanie leków takich jak środki rozkurczowe, aspiryna lub inne dostępne bez recepty leki o działaniu przeciwbólowym bądź przeciwzapalnym.
• Redukcja szkodliwego wpływu zaciskania i ścierania zębów poprzez noszenie aparatu określanego czasem jako płytka zgryzowa. Płytka (szyna) taka, wykonana na zamówienie, aby dokładnie pasowała do jamy ustnej, jest nasuwana na zęby górne i chroni je przed tarciem o zęby dolne.
• Nauka technik relaksacyjnych w celu poprawienia kontroli napięcia mięśni żuchwy. Dentysta może zasugerować szkolenie lub uzyskanie porady w zakresie metod eliminowania stresu.
• Gdy stawy żuchwy są objęte procesem chorobowym, a żadne inne metody leczenia nie są skuteczne, wówczas może być wskazany zabieg chirurgiczny w obrębie stawu żuchwy.

Jeżeli budzisz się z obolałymi mięśniami szczęki lub bólem głowy, może u Ciebie występować bruksizm — zgrzytanie i zaciskanie zębów. Bruksizm może powodować bolesność lub utratę zębów, a czasem zęby są dosłownie częściowo starte. Ostatecznie bruksizm może doprowadzić do zniszczenia otaczającej kości i tkanki dziąseł.

Może on także być przyczyną problemów dotyczących stawów żuchwy, takich jak zespół stawu skroniowo-żuchwowego.

Po czym poznać, czy występuje bruksizm?

U wielu osób bruksizm jest nieuświadomionym nawykiem. Osoby te mogą nawet nie zdawać sobie sprawy z występujących u nich zaburzeń, dopóki ktoś nie powie im, że podczas snu głośno zgrzytają zębami. U innych osób rutynowa kontrola dentystyczna wykazuje, że zęby są starte lub szkliwo na nich jest zniszczone.

Inne możliwe objawy bruksizmu obejmują ból twarzy, głowy i szyi. Dentysta może postawić dokładną diagnozę i określić, czy ból twarzy jest spowodowany bruksizmem.

Odpowiednie leczenie jest uzależnione od tego, co jest przyczyną problemu. Po zadaniu odpowiednich pytań i zbadaniu zębów dentysta może pomóc w określeniu potencjalnego źródła bruksizmu.

W zależności od stopnia uszkodzenia zębów i jego prawdopodobnej przyczyny, dentysta może zalecić:

• Zakładanie odpowiedniej nakładki (szyny) na czas snu — Nakładka taka, wykonana przez dentystę na zamówienie, aby dokładnie pasowała do zębów, jest nasuwana na zęby górne i chroni je przed tarciem o zęby dolne. Choć nakładka taka skutecznie zapobiega konsekwencjom bruksizmu, to jednak nie leczy ona jego przyczyny.
• Znalezienie sposobów na relaks — Ze względu na to, że główną przyczyną bruksizmu wydaje się codzienny stres, pomocne może być wszystko, co redukuje stres — słuchanie muzyki, czytanie książek, spacery lub kąpiele. Można także skorzystać z nauki skutecznych sposobów radzenia sobie ze stresującymi sytuacjami. Ponadto, umieszczenie ciepłej, wilgotnej ściereczki po bocznej stronie twarzy może pomóc w rozluźnieniu mięśni obolałych na skutek zaciskania zębów.
• Redukcja „wystających punktów” na jednym lub więcej zębów w celu wyrównania zgryzu. Nieprawidłowy zgryz, w którym zęby nie pasują dokładnie do siebie, można także skorygować za pomocą nowych wypełnień, koron lub metod ortodontycznych.

Ze względu na to, że zęby mądrości są ostatnimi pojawiającymi się zębami stałymi, często w jamie ustnej pozostaje na nie zbyt mało miejsca. Może to prowadzić do wklinowania zębów mądrości — ich uwięźnięcia pod tkanką dziąseł przez inne zęby lub kość. Uwięźnięcie zębów może powodować obrzęk i ból.

Zęby mądrości, które pojawiają się tylko częściowo lub które wychodzą krzywo, także mogą powodować dolegliwości bólowe. Ze względu na to, że zęby usuwane w wieku poniżej 20 roku życia mają mniej wykształconych korzeni i zabieg taki wiąże się z mniejszą częstością powikłań, zaleca się ocenę zębów mądrości u osób w wieku od 16 do 19 roku życia w celu sprawdzenia, czy nie wymagają one usunięcia.

Ekstrakcja zęba jest stosunkowo rutynowym zabiegiem. Dentysta lub specjalista określany jako chirurg szczękowy zaleci albo „zaśnięcie” w znieczuleniu ogólnym, albo znieczulenie miejscowe okolicy usuwanego zęba w jamie ustnej za pomocą miejscowego środka znieczulającego

Po usunięciu zęba (lub zębów) pacjent może zostać poproszony o delikatne przygryzienie kawałka gazy na 30 do 45 minut po opuszczeniu gabinetu w celu ograniczenia ewentualnego krwawienia. Może wystąpić pewien ból i obrzęk, objawy te zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni; jednak w przypadku przedłużającego się lub nasilonego bólu, obrzęku, krwawienia lub gorączki należy skontaktować się z dentystą.

Usuwanie zębów mądrości z powodu skrzywienia lub wklinowania nie powinno mieć wpływu na zgryz ani na zdrowie jamy ustnej w przyszłości.

Suchość w jamie ustnej oznacza, że nasz organizm nie wytwarza wystarczająco dużo śliny, by utrzymać odpowiednią wilgotność jamy ustnej. Wszyscy raz na jakiś czas doświadczamy suchości jamy ustnej, zwłaszcza gdy się zdenerwujemy lub jesteśmy zestresowani.

Jeśli jednak suchość w jamie ustnej obecna jest przez większość czasu, uczucie to może sprawiać znaczny dyskomfort i albo prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, albo na takie wskazywać. Ślina spełnia bowiem więcej funkcji poza nawilżaniem jamy ustnej – pomaga ona w trawieniu pokarmów, chroni zęby przed próchnicą, zapobiega infekcjom kontrolując bakterie w jamie ustnej, a także umożliwia żucie i przełykanie.

Istnieje kilka powodów, dla których gruczoły wytwarzające ślinę, zwane śliniankami, mogą nie funkcjonować prawidłowo. Należą do nich:

• skutki uboczne stosowania niektórych leków – ponad 400 różnych leków może powodować suchość w jamie ustnej; należą tu leki przeciwhistaminowe, zmniejszające obrzęk i przekrwienie śluzówek, leki przeciwbólowe, leki moczopędne, leki obniżające ciśnienie krwi i leki na depresję;
• choroby – na czynność ślinianek mogą oddziaływać niektóre choroby: cukrzyca, choroba Hodgkina, choroba Parkinsona, HIV/AIDS i zespół Sjögrena mogą prowadzić do powstawania suchości w jamie ustnej;
• radioterapia – jeżeli podczas leczenia nowotworów złośliwych głowa lub szyja zostaną wystawione na działanie promieniowania, ślinianki mogą ulec uszkodzeniu – wtedy utrata wydzielania śliny może być całkowita lub częściowa, przejściowa lub trwała;
• chemioterapia – leki stosowane w leczeniu nowotworów złośliwych mogą powodować zagęszczenie śliny, co może powodować uczucie suchości w jamie ustnej;
• menopauza – zmieniający się poziom hormonów może wpływać na funkcjonowanie ślinianki, często powodując u kobiet przechodzących menopauzę i już po niej utrzymującą się suchość w jamie ustnej;
• palenie – wiele osób palących fajkę, cygara oraz duże ilości papierosów doświadczają suchości w jamie ustnej;

Skąd mam wiedzieć, że mam suchość w jamie ustnej?

Każdemu od czasu do czasu robi się sucho w ustach. Dopiero wtedy, gdy uczucie to nie ustępuje, możemy podejrzewać, że mamy problemy z produkcją śliny. Do objawów suchości w jamie ustnej zalicza się:

• uczucie lepkości, suchości w ustach
• trudności w połykaniu
• pieczenie języka
• uczucie suchości w gardle
• popękane wargi
• pogorszenie zdolności rozpoznawania smaku lub metaliczny smak w ustach
• bolesne zmiany w obrębie jamy ustnej
• często zdarzający się nieprzyjemny zapach z ust
• trudności w żuciu lub mówieniu

Jedynym trwałym sposobem wyleczenia suchości jamy ustnej jest usunięcie przyczyny. Jeżeli suchość w jamie ustnej jest wynikiem stosowania określonych leków, lekarz może zapisać ci inny lek lub zmienić jego dawkowanie.

Jeżeli ślinianki funkcjonują nieprawidłowo, nadal jednak wytwarzają pewne ilości śliny, lekarz może zapisać Ci lek, który poprawi ich działanie.

Jeżeli usunięcie przyczyny suchości w jamie ustnej nie jest możliwe lub jest możliwe, lecz nie od razu, istnieje kilka sposobów, dzięki którym można nawilżać jamę ustną. Dentysta może zalecić Ci stosowanie środków nawilżających do jamy ustnej, np. substytutów śliny.

Również płukanie jamy ustnej specjalnymi płynami może przynieść ulgę. Możesz ponadto:

• często pić niewielkie ilości wody lub napojów bez cukru
• unikać napojów zawierających kofeinę, np. kawy czy różnego rodzaju napojów gazowanych, które mogą wysuszać jamę ustną
• żuć gumę do żucia bez cukru lub ssać cukierki bez cukru, aby pobudzić wypływ śliny (jeśli oczywiście częściowo zachowana jest funkcja ślinianek)
• nie używać tytoniu ani alkoholu, gdyż mogą one wysuszać jamę ustną
• powinieneś pamiętać, że ostre lub słone potrawy mogą powodować ból w przypadku suchości jamy ustnej
• stosować nawilżacz na noc